Արդյոք Հայաստանի քաղաքականությունը նպաստո՞ւմ է Թուրքիայի հզորացմանը («Կալիֆոռնիա կուրիեր», 4 օգոստոսի 2009 թ.)

ԳՈՐԾԵՆՔ Ի ՇԱՀ ՄԵԶ
ՀԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆՅԱՆ
Հայաստանի արտգործնախարարությունը, ամենայն հավանականությամբ, համապարփակ ռազմավարական ծրագիր ունի Հայաստանի ու նրա անմիջական հարևանների (Ադրբեջան, Վրաստան, Իրան, Թուրքիա), հեռու և մոտիկ գերտերությունների (Չինաստան, Ֆրանսիա, Մեծ Բրիտանիա, Ռուսաստան, Միացյալ Նահանգներ) և կարևոր այլ պետությունների հետ հարաբերությունների վերաբերյալ: Ամենատարրական մակարդակում ակնկալվում է, որ հայ ղեկավարները պետք է առավելագույնս նպաստեն իրենց երկրի ազգային շահերին և հակադարձեն բոլոր հակահայկական ոտնձգություններին: Ելնելով այս պարզ չափանիշից` կցանկանայի գնահատական տալ մի քանի կարևորագույն խնդիրների, որոնք վերաբերում են Հայաստանի ամենախնդրահարույց հարևանին` Թուրքիային:
Թուրքիան ոչ միայն հայ ազգի ցեղասպանությունն է իրագործել և շարունակում է վայելել այդ հանցանքի պտուղները, այլև միլիոնավոր դոլարներ է ծախսում ամեն տարի պատմական փաստերը ժխտելու և հայ ժողովրդին հեղինակազրկելու նպատակով: Հիմնադրման օրից Թուրքական Հանրապետությունը հետևողականորեն իրականացրել է իր օսմանյան նախորդների հակահայ քաղաքականությունը: 1993-ից ի վեր Թուրքիան շրջափակման մեջ է պահում Հայաստանը (պատերազմական գործողություն), որպեսզի ստիպի նրան տարածքային զիջումներ անել Արցախում (Ղարաբաղ): Հայաստանի անկախությունից կարճ ժամանակ անց, առնվազն մեկ դեպքում, թուրքերը զորք են կուտակել սահմանին` սպառնալով հարձակվել Հայաստանի վրա: Ավելին` Թուրքիան վարժեցրել ու զինել է Ադրբեջանի բանակը, որպեսզի վերջինս կարողանա ներխուժել Արցախ և բնաջնջել նրա էթնիկ հայ բնակչությանը:
Թուրքիան հակահայկական գործունեություն է իրականացնում նաև դիվանագիտական տարբեր ուղիներով: Եվրախորհրդում, ՄԱԿ-ում և իսլամական պետությունների համաժողովում Թուրքիայի պատվիրակները, որպես կանոն, միանում են իրենց ադրբեջանցի գործընկերներին և Հայաստանի ու Արցախի դեմ քվեարկում: Վերջապես, Թուրքիան շարունակում է պատանդ պահել իր երկրի հայ բնակչությանը` զրկելով նրանց ամենատարրական մշակութային, կրթական և կրոնական իրավունքներից: Այս հանգամանքներում կարևոր է, որ Հայաստանի պաշտոնյաները զգուշորեն ծանրութեթև անեն` արդյոք Թուրքիայի հարցում իրենց ընդունած որոշումներն ակամայից չե՞ն նպաստում թշնամի հարևանի քաղաքական և տնտեսական հզորացմանը: Ահա նմանատիպ որոշումների մի քանի օրինակ.
ա) Թուրքիայի հետ բանակցություններում` սահմանի բացման հարցում, Հայաստանը չպետք է ընդունի որևէ նախապայման և չպետք է համաձայներ համատեղ հայտարարությամբ ապրիլի 24-ից առաջ հանդես գալուն, ինչը բարձրացրեց Թուրքիայի հեղինակությունը և ձախողեց Միացյալ Նահանգների և այլոց կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը հասնելու ջանքերը:
բ) Հայաստանը չպետք է ճանաչի Թուրքիայի ներկա սահմանները և պետք է մերժի Խորհրդային Հայաստանի ստորագրած պայմանագրերը, որպեսզի ապագայում ներկայացվելիք Հայաստանի տարածքային պահանջներն անհնարին չլինեն:
գ) Հայաստանը չպետք է համաձայնի Հայոց ցեղասպանության փաստերն ուսումնասիրող համատեղ պատմական հանձնաժողով ստեղծելու Թուրքիայի պահանջին, որպեսզի խուսափի Ցեղասպանության իրողությունը կասկածի տակ դնելուց և չվնասի երրորդ երկրների կողմից այն ճանաչելու շանսերին:
դ) Հայաստանը չպետք է թույլ տա Թուրքիային` Արցախի հարցով քիթը խոթել հայ-ադրբեջանական բանակցությունների մեջ, որպեսզի չօգնի Թուրքիային է՛լ ավելի բարձրացնելու իր` Աֆղանստանում, Իրանում, Իրաքում, Լիբանանում, Պակիստանում և Սիրիայում իբր վստահելի միջնորդ լինելու կերպարը:
ե) Հայաստանի նախագահը չպետք է այցելի հոկտեմբերի 14-ին Թուրքիայում կայանալիք ֆուտբոլային հանդիպմանը, քանի դեռ թուրք առաջնորդները չեն կատարել սահմանը բացելու իրենց գրավոր համաձայնությունը:
զ) Հայ պաշտոնյաները չպետք է օգնեն հավատալու Թուրքիայի այն կեղծ պնդումներին, թե նա Հայաստանի հետ վարում է լուրջ բանակցություններ:
է) Հայաստանի ղեկավարությունը չպետք է աջակցի Եվրամիությանն անդամակցելու Թուրքիայի ջանքերին, որպեսզի չնպաստի Թուրքիայի քաղաքական և տնտեսական հզորացմանը: Իր բնակչության թվով գերազանցելով ԵՄ մյուս երկրների մեծ մասին` Թուրքիան մեծ թվով ձայների իրավունք կունենա Եվրախորհրդարանում, ինչը նրան հակահայկական բանաձևեր անցկացնելու հնարավորություն կտա:
Անցած տարվա աշնանը, երբ Թուրքիան ամեն գնով քվեներ էր փնտրում ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին միանալու համար, Հայաստանն ու աշխարհի հայերը գրեթե որևէ փորձ չարեցին խանգարելու Թուրքիային` վերջին կես դարում առաջին անգամ այդպիսի կարևորագույն աթոռ ձեռք բերել: Այժմ Թուրքիան կարող է օգտագործել այդ հեղինակավոր դիրքը` ՄԱԿ-ում Հայաստանի և Արցախի դեմ բանաձևեր ընդունելու համար:
2006 թ. Լիբանանի դեմ Իսրայելի հարձակումից հետո Հայաստանը և հայերը չխանգարեցին Թուրքիային խաղաղապահ զորքեր տրամադրելու Լիբանանում ՄԱԿ-ի ժամանակավոր զորախմբին` ՅՈՒՆԻՖԻԼ-ին (United Nations Interim Force in Lebanon): Սա Թուրքիային հնարավորություն տվեց Օսմանյան կայսրության փլուզումից հետո առաջին անգամ զորք տեղակայել արաբական այն երկրում, որտեղ բնակվում է Մերձավոր Արևելքի թվով ամենամեծ հայ համայնքը:
Վերջապես, հայերը պետք է բոյկոտեն թուրքական ապրանքները և արձակուրդը չպետք է անցկացնեն Թուրքիայում, որպեսզի չնպաստեն թշնամի պետության տնտեսական հզորացմանը: Հարկավոր է գովաբանել վարչապետ Տիգրան Սարգսյանին այն բանի համար, որ նա պաշտոնյաներին հրահանգել է իրենց արձակուրդը չանցկացնել Թուրքիայում և խրախուսում է տեղական տուրիստական ընկերություններին մրցակցային գներով զբոսաշրջային փաթեթներ պատրաստել` արձակուրդն Արցախում անցկացնելու համար:
Այսօր արդեն հսկայական անհավասարակշռություն կա Հայաստանի և Թուրքիայի քաղաքական, տնտեսական և ռազմական հզորությունների միջև: Զգուշորեն կշռադատելով իրենց յուրաքանչյուր որոշման ազդեցությունը` Հայաստանի ղեկավարները պետք է նվազեցնեն, ոչ թե մեծացնեն այդ անհավասարակշռությունը:
«Արարատ» ռազմավարագիտական կենտրոնի արտասահմանյան մամուլի տեսություն էջից

Մեկնաբանություններ